جنبش سبز در پی استراتژی جديد

اندرو لی باترز

حتی مخالفان سرکوب ناپذير و مجهز به قدرت تويتر نتوانستند نارضايتی خود را پنهان کنند. برخی پيش از مراسم سی و يکمين سالگرد انقلاب ايران پيش بينی می کردند شمار تظاهرکنندگان ضد دولتی به 2 ميليون نفر خواهد رسيد. اما شمار واقعی شرکت کنندگان بسيار کمتر از اين عدد بود. اکنون مخالفان که خود را جنبش سبز می خوانند، در پی ارزيابی ماجرای آن روز هستند و در پی توضيح معنا و مفهوم آن برای آينده جنبش هستند.

مناظرات گسترده ای در وب سايت های مخالفان به راه افتاده است و سؤال هائی درباره تاکتيک ها، سازمان ها و نوع پشتيبانی مورد نياز و يا غير لازم جنبش از خارج از کشور مطرح شده است. تريتا پارسی رئيس شورای ملی ايران- آمريکا می گويد: "دولت با چيرگی بر مخالفان، توان خود را در آموختن نشان داد. مخالفان نيز بايد همين کار را بکنند. رفتن به خيابان ها نمی تواند تنها تاکتيک موجود باشد."

اغلب مخالفان بر اين نکته اتفاق نظر دارند که سرکوب گسترده در سالگرد انقلاب، يک پيروزی تاکتيکی برای دولت محسوب می شود. با آنکه مخالفان توانسته بودند عليرغم حضور گسترده امنيتی نيروها در تعطيلات دولتی نظير روز قدس و مناسبت های دينی نظير روز عاشورا رژيم را به چالش بکشند، اما دولت اين بار در بازداشتن مخالفان از فعاليت بسيار موفق تر عمل کرد. دولت در آستانه 22 بهمن، جمع بسياری از فعالان و سازمان دهندگان را بازداشت کرد و با تهديد معترضان به قلع و قمع، اعدام دو نفر به اتهام محاربه و جنگ با خدا، توانست بساری از مردم را بترساند.

مشخص شد قدرت نمائی مخالفان در قالب يک سازمان با ابعاد افقی و غيرمتمرکز، محدوديت های خاص خود را دارد. درحاليکه رهبران مخالف خواستار تجمع معترضان در مکان های مختلفی شده بودند، هيچ نقطه ای در شهر مشخص نشده بود تا مخالفان بتوانند در آن، تظاهرات در برابر دولت را متمرکز کنند. دولت با قطع تلفن های همراه، سيتم ارسال پيامک و خدمات اينترنت، از سازماندهی اعتراضات جلوگيری کرد.

دولت در آن روز با پراکنده کردن جمع های کوچک، مانع از ايجاد تجمعات بزرگتر می شد. شبه نظاميان بسيج مانع از حضور رهبرانی نظير مهدی کروبی در تظاهرات شدند. به گفته خانواده کروبی، بسيج به وی حمله کرده و پسرش را بازداشت و مورد ضرب و جرح قرار داده است. در مطلبی در وب سايت اصلی مخالفان، راه سبز، آمده است: "انتظار آنها از توانمندی ما بسيار واقعگرايانه تر از انتظار خودمان بود. کسانی که مانع از بيرون آمدن ما می شدند، اکنون هشت ماه تجربه کسب کرده اند. اکنون بايد تاکتيک های ديگر را مورد بحث قرار دهيم و فکرهايمان را روی هم بگذاريم."

تاکتيکی که هدف انتقادات شديد قرار گرفت، اقدام به شيوۀ اسب تراوا بود. قرار بود مخالفان با لباس مبدل تا دل راهپيمائی دولتی نفوذ کنند و سپس سر موعد مقرر، رنگ سبز خود را آشکار کنند و به شعارهای ضددولتی مشغول شوند. اما لحظه انجام اين کار هرگز فرا نرسيد.

البته هنوز زود است به سوگ مخالفان بنشينيم. پارسی می گويد: «اين يک بازی موش و گربه است و اين بازی ادامه خواهد داشت.» بسياری از مخالفان می گويند آنچه پيروزی دولت در 22 بهمن خوانده می شود، پوشالی است. دولت برای بزرگداشت يک تعطيلی ملی و يا دينی ساده، بايد صدها هزاران نفر از طرفدارانش را از شهرهای خارج پايتخت جمع آوری کرده و به تهران منتقل کند. اين خود گواهی بر نادرست بودن ادعای دولت درباره ناچيز بودن شمار مخالفان است. محسن سازگارا يکی از مؤسسان سپاه پاسداران انقلاب می گويد: "دولت با حمله به مردم در روز عاشورا، مشروعيت دينی خود را از دست داد.» سازگارا که پيش تر مشاور آيت الله خامنه ای بوده، اکنون از منزلش در حومۀ ويرجينيا به قرارد ادن ويدئوهائی در يوتيوب مشغول است و به جنبش سبز مشورت می دهد. سازگارا می گويد: «زمان به نفع ما پيش می رود. ما فقط بايد بتوانيم دوام بياوريم اما آنها بايد کشور را بچرخانند."

ممکن است دامن زدن به نارضايتی ايرانی های سطح متوسط از اوضاع اقتصادی، فاز بعدی حرکت جنبش سبز باشد. اين جنبش در ميان طبقه متوسط شهری از پايگاه قدرتمندی برخوردار است. درحاليکه دولت با کوهی از بدهی ها، بيکاری و يارانه های اجتماعی دست و پنجه نرم می کند، سازمان دهندگان جنبش مخالفان درحال ارزيابی گسترش نفوذ اجتماعی و جغرافيائی خود به ورای شهرهای اصلی هستند. رئيس اتحاديه کارکنان صنعت برق ايران روز دوشنبه (15 فوريه) گفت از آنجا که دولت بدهی های خود را پرداخت نمی کند، بيش از 900,000 نفر از اعضايش در آستانه بيکار شدن هستند و ممکن است کشور با يک بحران در زمينه انرژی برق و خاموشی های گسترده روبرو شود. هفته پيش نيز اتحاديه رانندگان اتوبوس ايران اعلام کرد خود را متحد جنبش سبز می داند و از تهرانی ها خواست هر روز ساعت 6 بعد از ظهر در خيابان ها راهبندان ايجاد کنند. ممکن است مقابله بعدی رژيم و جنبش سبز نه در خيابان ها، بلکه در پول توجیبی آنها رخ بدهد.